ΠΡΟΛΟΓΙΖΕΙ ο Χρήστος Πασαλάρης
Με… νεανική συγκίνηση, προλογίζω εγώ, ο σημερινός “ενενηντάρης”, το βιβλίο του Ανδρέα Οικονόμου για την ιστορία του Παναθηναϊκού στα χρόνια του πολέμου και της Κατοχής.
Συγκίνηση για δύο λόγους: πρώτον, γιατί ο Ανδρέας υπήρξε αριστούχος μαθητής μου στη δημοσιογραφία και αυτό το βιβλίο είναι από τα πρώτα επαγγελματικά “τέκνα” του, και δεύτερον, γιατί με γυρίζει πίσω στα χρόνια του πολέμου και της Κατοχής, όταν και του λόγου μου ξεκίνησα τη δημοσιογραφική καριέρα ως αθλητικός συντάκτης του “Ριζοσπάστη”, με πρώτη δοκιμασία μου τη βιογραφία του ήρωα στρατηγού Παντελή Καρασεβδά, που μου ανέθεσε να γράψω τον Μάρτιο του 1946 ο τότε διευθυντής μου Κώστας Καραγιώργης. Θρυλική μορφή του Παναθηναϊκού αλλά και του έθνους ο Παντελής Καρασεβδάς! Όπως θρυλική μορφή και ο τότε στενός μου φίλος Γιώργος Θάνος, αγωνιστής και αυτός του Παναθηναϊκού, με το κοντάρι του να πηδάει όλο και πιο ψηλά, όχι μόνο στον στίβο αλλά και στους εθνικούς αγώνες του καιρού εκείνου.
Αξίζουν πολλά συγχαρητήρια στον συγγραφέα του βιβλίου, γιατί μπήκε με υποδειγματική σοβαρότητα σε ένα “πεδίο μάχης” που μόνον οι… παππούδες του έχουν ζήσει. Διαβάζοντας τις 288 σελίδες της Λεωφόρου Ηρώων, απορείς με τον πλούτο των ιστορικών στοιχείων και με την αντικειμενικότητα που τα χειρίστηκε. Εκείνο όμως που απομένει από την ανάγνωση του βιβλίου δεν είναι απλώς η τέλεια εικόνα ενός ένδοξου αθλητικού συλλόγου – εικόνα που βεβαίως ικανοποιεί απόλυτα τους οπαδούς του και τους κάνει υπερήφανους για όσα προσέφερε στον ελληνικό αθλητισμό!…
Εκείνο που “βγαίνει” και που έχει ακόμη μεγαλύτερη αξία, είναι το αγωνιστικό πνεύμα! Πηγάζει, αναδίδεται, διαχέεται σε όλες τις μορφές του από τα πρόσωπα και τα γεγονότα δύο δραματικών δεκαετιών, στις οποίες οι άνθρωποι του Παναθηναϊκού, όπως και οι περισσότεροι Έλληνες, έπαιξαν τον ρόλο τους, σιωπηλοί, σεμνοί, ντροπαλοί, όπως ταιριάζει σε κάθε αγνό πατριώτη. Αλλά και ανίσχυροι πλέον να αντισταθούν στο πάθος και στο χρέος του συγγραφέα του βιβλίου, να τους βγάλει από την… αφάνεια.
ΚΡΙΤΙΚΕΣ
Ανθουλα Δανιηλ στο Diastixo
Όταν κάποιος αγαπάει κάτι, ό,τι και να είναι αυτό το κάτι, βρίσκει τον τρόπο να το υποστηρίξει. Και εκείνο που έχει βαρύνουσα σημασία δεν είναι η αγάπη για τον αθλητισμό τόσο, όσο για τον μύθο που δημιουργήθηκε πίσω από έναν αθλητικό σύλλογο που έθρεψε τα όνειρα απλών ανθρώπων και ύψωνε το κοινωνικά καταπιεσμένο φρόνημα, όταν η μπάλα υψωνόταν στον αέρα.
Ο συγγραφέας του βιβλίου, Ανδρέας Οικονόμου, είναι νέος. Δεν είναι κάποιο παλιό στέλεχος ή ποδοσφαιρικός θρύλος που ξαναζεί τις αναμνήσεις του γράφοντας. Η Λεωφόρος ηρώων δεν είναι η γενιά του κι όμως έκανε έρευνα, συγκέντρωσε υλικό και έγραψε βιβλίο, δουλειά πρωτότυπη, που θα ζήλευαν πολλοί μεγαλύτεροί του.
Δημητρης Φυσσας
στην Athensvoice
Εδώ μιλάμε για αξιόλογη έρευνα, με προσπάθεια που έγινε επί χρόνια σε σώματα εφημερίδων και προσωπικά αρχεία, σε μουσεία και βιβλιοθήκες, με επιστράτευση προσωπικών μαρτυριών – και, βέβαια, με αξιοποίηση πρωτότυπου υλικού. Πρόχειρο παράδειγμα: Η φωτογραφία του εξωφύλλου είναι από το βρετανικό Imperial War Museum και δείχνει το γήπεδο του Παναθηναϊκού, τα απέναντί του «Προσφυγικά» και τις φυλακές Αβέρωφ, τις τελευταίες στις φλόγες, στα διαβόητα Δεκεμβριανά του 1944 (είναι από την επίθεση του ΕΛΑΣ και τη σχετική μάχη στις φυλακές, που έγινε στις 18 Δεκεμβρίου).
Περισσότερα
Κωστας Καλφοπουλος
στην Καθημερινη
Ο Ανδρέας Οικονόμου, σε συνεργασία με τον Γ. Κοκοή, παραθέτει ένα σημαντικό έργο που «συνομιλεί» με το βιβλίο του Αλέξανδρου Κιτροέφ («Ελλάς, Ευρώπη, Παναθηναϊκός», 2010) και το ντοκιμαντέρ του Ηλία Γιαννακάκη («Λεωφόρος Αλεξάνδρας. Ενα γήπεδο θυμάται», 2011). Η έρευνά του συμβάλλει σημαντικά στην ιστορία του αθηναϊκού συλλόγου και στη σχετική ιστοριογραφία, καθώς καταγράφει τεκμηριωμένα την αυτοθυσία και τη στράτευση πληθώρας αθλητών και παραγόντων στον αγώνα της χώρας για ελευθερία, επιβίωση και αξιοπρέπεια, αναδεικνύοντας ταυτόχρονα τη Λεωφόρο σε φυτώριο αθλητών στην ειρήνη και μαχητών στον πόλεμο.
Περιεχόμενα
- Προλογίζει ο Χρήστος Πασαλάρης
- Λίγα λόγια για τον συνεργάτη της έκδοσης
- Σημείωμα του συγγραφέα
- Αρκτικόλεξα
- Πριν από τον πόλεμο…
- 28η Οκτωβρίου 1940 – Ο Παναθηναϊκός στον πόλεμο
- Ο τραγικός θάνατος του Μίμη Πιερράκου
- Οι ήρωες του Παναθηναϊκού
- Γιάννης Σκιαδάς
- Η επιστολή του Απόστολου Νικολαΐδη
- Ο Γεώργιος Βήχος στον πόλεμο
- Ο γιατρός Κώστας Γιαννάτος στο μέτωπο
- Οι πρώτες ημέρες στην υπό κατοχή Αθήνα
- Και η αντίσταση ξεκινά
- Θανάσης Νίκαινας, ένας τίμιος άνθρωπος
- Νότης Αφεντάκης, ο “άρχοντας του αναψυκτηρίου”
- Θέριζε η πείνα
- Το… “Ε.Α.Μ. Παναθηναϊκού” και η “πράσινη” αντίσταση
- Η “Ένωση Ελλήνων Αθλητών” και ο Γιάννης Σκιαδάς
- Οι… παναθηναϊκοί ασθενείς και η επιστροφή του Γιώργου Καλαφάτη
- Το ανθρώπινο πρόσωπο του Παναθηναϊκού
- Παντελής Καρασεβδάς
- Τάκης Καλογερόπουλος
- Στέλιος Κυριακίδης
- Ο ηρωικός Μιχάλης Παπάζογλου και οι Δημήτρης και Κώστας Γιαννάτος
- Ο… Παναθηναϊκός στη μέση ανατολή
- Οι… 300 της σχολής Ευελπίδων
- Ο ιερός λόχος, οι “Ευέλπιδες” και ο Άγγελος Μεσσάρης
- Ο Νίκος Παπακυριακόπουλος “έπεσε” στο Ρίμινι
- Ο Περικλής Μπούμπουλης και το… “πράσινο” Ναυτικό
- Ο Σταμάτης Μερκούρης, η “Ριζοσπαστική Οργάνωση” και η σύνδεση με τον Ξενοφώντα Χατζησαράντο
- Ο Γεώργιος Βήχος και το “Εθνικό Κομιτάτο”
- Κώστας Κοτζιάς
- Τέχνη, Παναθηναϊκός και κατοχή
- “Για γλυκό… στου Τσίτα”
- Ο Αντώνης Βρεττός, η γαλανόλευκη σημαία και η αναγγελία ενός αγώνα
- Οι καταστροφές του γηπέδου
- “Και αρχίζει η ανοικοδόμησις…”
- Η κατασκήνωση του Παναθηναϊκού
- Θύματα του Εμφυλίου
- Ο αθλητισμός στα “μαύρα” χρόνια
- Αντί επιλόγου
- Σημειώσεις
- Παράρτημα φωτογραφιών
- Πηγές – βιβλιογραφία
- Ευρετήριο κυρίων ονομάτων
- Θερμές ευχαριστίες
Αιματόβαψε και μένα που πήγα να τον ανασηκώσω. Για μια στιγμή αισθάνθηκα να μου φεύγει η ψυχή, αλλά κρατήθηκα…
– Μιχαλης Παπαζογλου
Ταυτότητα έργου
Λεωφόρος Ηρώων
Η ιστορία του Παναθηναϊκού στα χρόνια
του πολέμου και της Κατοχής (1940-1944)
Β’ Εμπλουτισμένη Έκδοση
Isbn: 978-618-81451-0-8
Σελίδες 260
Εκδόσεις: Κάπα Εκδοτική
Τιμή: 18 € 12 €
Συγγραφέας: Ανδρέας Οικονόμου
Συνεργάτης έκδοσης: Γιώργος Κοκοής
Φιλολογική επιμέλεια: Γιάννης Κοκοβιάδης
Τυπογραφική επιμέλεια: Αθηνά Σοκόλη